Το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης

της Χριστιάννας Λούπα

Είναι αυτονόητο ότι ένας από τους πρωταρχικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η κοινή αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας και η διευκόλυνση της απονομής δικαιοσύνης ανάμεσα στα κράτη – μέλη. Για τον σκοπό αυτό καθιερώθηκε το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης, το οποίο ισχύει και στη χώρα μας από το 2004, με το νόμο 3251.

Ο μηχανισμός του εν λόγω Εντάλματος βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των συστημάτων απονομής της Δικαιοσύνης των κρατών – μελών. Όπως χαρακτηριστικά είχε τονίσει παλιότερα ο Υπουργός Δικαιοσύνης, κύριος Παπαληγούρας «Δεν πρόκειται για τυφλή εμπιστοσύνη. Την κερδίσαμε όλα τα κράτη – μέλη μετά από μια μακριά σειρά μέτρων, που εμπνέονται από τις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του Κράτους Δικαίου και της προάσπισης των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου».
Τι είναι όμως το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης και τι σημαντικές αλλαγές επέφερε στο προϊσχύον νομικό σύστημα;

Πρωτύτερα, η απόφαση σχετικά με την έκδοση ή μη ενός ατόμου, ήταν εξαιρετικά χρονοβόρα, αφού πρώτα έπρεπε να εκδοθεί δικαστική απόφαση στη χώρα όπου έγινε η σύλληψη, ακολουθούμενη πολύ συχνά από προσφυγές - διαδικασία που μπορούσε να κρατήσει ολόκληρα χρόνια – ενώ υπήρχαν περιπτώσεις που το δικαστήριο αρνείτο την έκδοση επειδή δεν αναγνώριζε το νομικό σύστημα ή την απόφαση του αλλοδαπού δικαστηρίου. Τελικά το θέμα διευθετείτο μετά από παρέμβαση του Υπουργού Δικαιοσύνης ή Εσωτερικών, ο οποίος ενδεχομένως να αρνείτο την έκδοση για πολιτικούς λόγους.
Σύμφωνα με το νέο καθεστώς:

Ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης μπορεί να εκδοθεί από εθνικό δικαστήριο αν το άτομο του οποίου επιδιώκεται η παράδοση διώκεται για αδίκημα που επισύρει φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους ή έχει καταδικαστεί σε φυλάκιση τουλάχιστον τεσσάρων μηνών.

Μια απόφαση που εκδίδεται από δικαστήριο κράτους – μέλους και ζητά τη σύλληψη και την παράδοση ατόμου, πρέπει να αναγνωρίζεται και να εκτελείται το ταχύτερο δυνατόν από τα άλλα κράτη – μέλη. Επίσης, τόσο τα κράτη – μέλη όσο και τα εθνικά δικαστήρια οφείλουν να τηρούν τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Ισχύει η αρχή του δεδικασμένου, δηλαδή το άτομο δεν εκδίδεται στη χώρα που εξέδωσε το ένταλμα σύλληψης, αν έχει ξαναδικαστεί για το ίδιο αδίκημα.

Ένα κράτος – μέλος έχει δικαίωμα να αρνηθεί την έκδοση, αν το αδίκημα καλύπτεται από αμνηστία κατά την εθνική του νομοθεσία ή αν έχει παραγραφεί.

Αν έχει εκδοθεί ερήμην καταδικαστική απόφαση εις βάρος ατόμου, που συλλαμβάνεται αργότερα μέσω του Ευρωπαϊκού Εντάλματος Σύλληψης, το εν λόγω άτομο πρέπει να επαναδικαστεί στη χώρα που ζητά την παράδοσή του.

Τέλος, άτομα που συλλαμβάνονται με Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης μπορούν να εκτίσουν την ποινή τους στη χώρα που διέμεναν κατά τη στιγμή της σύλληψής, αντί για την χώρα στην οποία καταδικάστηκαν.

Συνοψίζοντας, δεν θα πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε τις σημαντικές καινοτομίες, που εισάγονται με το νέο καθεστώς:
Επιταχύνονται και απλουστεύονται κατά πολύ οι διαδικασίες, αφού το κράτος στο οποίο συνελήφθη το άτομο, οφείλει να ολοκληρώσει την παράδοση στο κράτος που εξέδωσε το Ένταλμα εντός τριών μηνών από τη σύλληψη. Καταργείται επίσης οποιαδήποτε πολιτική παρέμβαση,, ενώ τα κράτη – μέλη δεν μπορούν πλέον να αρνηθούν να παραδώσουν τους υπηκόους τους, αφού εφαρμόζεται η αρχή ότι οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι υπόλογοι ενώπιον των δικαστηρίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης επομένως αποτελεί ένα ρηξικέλευθο βήμα στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βελτιώνοντας αποτελεσματικά την επιβολή του νόμου στο εσωτερικό της. Με αυτόν τον τρόπο ανοίγουν τα σύνορα στο χώρο της εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, καθιστώντας ευκολότερη τη διασυνοριακή επιβολή του νόμου μεταξύ των κρατών μελών. Παράλληλα, οι ίδιοι οι κατηγορούμενοι από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ωφεληθούν, επειδή μπορούν να αφεθούν ελεύθεροι με εγγύηση και να επιστρέψουν στη χώρα τους μέχρι την ημερομηνία εκδίκασης της υπόθεσης.