ΝTABINT MΠEN ΓΚΟΥΡΙΟΝ - Ο ΠΡΩΤΟΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ

Μαζί με τον Αϊνστάιν

ΤΟ ΒΗΜΑ

Νταβίντ Μπεν Γκουριόν
Πολιτικός (1886-1973)
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΛΙΟΥ | Κυριακή 11 Αυγούστου 2002

«Δεν νιώθω μέσα μου χαρά, μόνο βαθιά ανησυχία».

Αυτά ήταν τα προφητικά λόγια του πρώτου πρωθυπουργού του Ισραήλ Νταβίντ Μπεν Γκουριόν όταν το νεοσύστατο κράτος του αναγνωρίστηκε το 1948.

Ο Νταβίντ Γκριν, όπως ήταν το κοσμικό του όνομα, το έκτο παιδί πολύτεκνης οικογένειας, γεννήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 1886 στο τσαρικό Πλονσκ, στα σημερινά εδάφη της Πολωνίας και φοίτησε στο σχολείο όπου δίδασκε ο ένθερμος σιωνιστής πατέρας του. Σε ηλικία 11 ετών έχασε τη μητέρα του και τρία χρόνια αργότερα ίδρυσε μαζί με συνομηλίκους του τον Ezra, έναν σύνδεσμο αφιερωμένο στη χρήση των εβραϊκών ως κοσμικής γλώσσας. Στα 17 του δραστηριοποιήθηκε πολιτικά ως μέλος των Εργατών της Σιών (Poalei Zion) και δίδαξε για λίγο σε εβραϊκό σχολείο της Βαρσοβίας. Επηρεασμένος από τις θρησκευτικές οικογενειακές διδαχές και από τις σκληρές εικόνες των πογκρόμ κατά των εβραϊκών πληθυσμών της Ανατολικής Ευρώπης εγκαταστάθηκε το 1906 στην Παλαιστίνη, τότε οθωμανικό έδαφος, με όνειρο να θέσει τις βάσεις για ένα μελλοντικό εβραϊκό κράτος. Εργάστηκε στη Γαλιλαία, σε εβραϊκούς πορτοκαλεώνες και κελάρια κρασιού, τρεφόμενος μόνο με ψωμί. Μετά την επανάσταση των Νεοτούρκων βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη για νομικές σπουδές, οι οποίες διακόπηκαν με το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Διωγμένος τον επόμενο χρόνο από την τουρκοκρατούμενη Παλαιστίνη, εγκαταστάθηκε το 1915 στη Νέα Υόρκη, όπου έμαθε αγγλικά και νυμφεύθηκε την εβραία Πόλα Μονμπέζ. Υστερα από τριετή παραμονή στις ΗΠΑ κατετάγη στις τάξεις της εβραϊκής λεγεώνας του βρετανικού στρατού για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης από τους Τούρκους, υπηρέτησε στην Αίγυπτο και επέστρεψε το 1918 στη βρετανοκρατούμενη πλέον Παλαιστίνη, η οποία δύο χρόνια αργότερα ανακηρύχθηκε «Εθνικό σπίτι» του εβραϊκού λαού υποδεχόμενη πλήθος μεταναστών από την Ευρώπη.

Στη διάρκεια του Μεσοπολέμου ηγήθηκε πολλών πολιτικών οργανισμών, μεταξύ των οποίων και η Γενική Εργατική Ομοσπονδία (Histardut). Το 1930 ίδρυσε το Mapai, το κόμμα που πρωταγωνίστησε στα πρώτα χρόνια ανεξαρτησίας του Ισραήλ. Οι βιαιότητες σε βάρος των εβραίων της Ευρώπης από τους ναζιστές από το 1936 και μετά, η άρνηση από τα περισσότερα κράτη να τους παραχωρήσουν άσυλο και η σταδιακή μεταστροφή της Βρετανίας υπέρ των Αράβων της Παλαιστίνης, που συνοδεύτηκε από περιορισμούς στη μετανάστευση εβραίων στα παλαιστινιακά εδάφη, συνέθεταν ένα ζοφερό τοπίο για την επιβίωση του όπου γης εβραϊκού πληθυσμού. Τότε ο Γκουριόν συμβούλευσε χιλιάδες νεαρούς εβραίους της Παλαιστίνης να καταταγούν στον βρετανικό στρατό στον πόλεμο κατά των ναζιστών, ενώ παράλληλα φυγάδευε κρυφά με καραβιές τους κυνηγημένους εβραίους της Ευρώπης στην Παλαιστίνη. Σταδιακά η διεθνής κοινή γνώμη άρχισε να βλέπει με συμπάθεια τη δοκιμασία τους. Η ευνοϊκή αυτή ατμόσφαιρα και η δεκαετής διαμάχη των εβραϊκών πληθυσμών με τους Βρετανούς που ήλεγχαν τα παλαιστινιακά εδάφη οδήγησαν τελικά στο ψήφισμα του 1947 από τον ΟΗΕ για τη διχοτόμηση της Παλαιστίνης σε ένα εβραϊκό και ένα αραβικό κράτος.

Στις 14 Μαΐου 1948 ο Γκουριόν ανακήρυξε την ανεξαρτησία του Ισραήλ, έγινε ο πρώτος πρωθυπουργός και υπουργός Αμυνας του νεοσύστατου κοσμικού κράτους, οργάνωσε και εξόπλισε τακτικό εθνικό στρατό, προχώρησε στον σχεδιασμό για τη δημιουργία νέων πόλεων και αποθεμάτων νερού, καθιέρωσε τη δημόσια εκπαίδευση, έθεσε τις βάσεις για την ίδρυση των θεσμών της χώρας και με την «Επιχείρηση Μαγικό Χαλί» συντόνισε την αερομεταφορά εβραίων από τις αραβικές χώρες. Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωσή του, στρατιωτικές δυνάμεις από πέντε αραβικά κράτη εισέβαλαν στο Ισραήλ και ενώθηκαν με παλαιστινιακές δυνάμεις. Στις συρράξεις του λεγομένου Πολέμου της Ανεξαρτησίας, που ακολούθησαν κατά τη διάρκεια του επομένου ενάμιση χρόνου, το 1% του εβραϊκού πληθυσμού αφανίστηκε μαζί με χιλιάδες άραβες στρατιώτες, ενώ περισσότεροι από μισό εκατομμύριο Παλαιστίνιοι απομακρύνθηκαν από τις εστίες τους. Αναφερόμενος σχετικά ο Γκουριόν δήλωσε: «Πρέπει να κάνουμε τα πάντα ώστε (οι Παλαιστίνιοι) να μην επιστρέψουν ποτέ. Οι γηραιότεροι θα πεθάνουν και οι νεότεροι θα ξεχάσουν». «Στο Ισραήλ για να είσαι ρεαλιστής πρέπει να πιστεύεις στα θαύματα» έλεγε επίσης, αποδεχόμενος τον δύσκολο ρόλο που είχε αναλάβει. Το 1951 ίδρυσε τη Μοσάντ δηλώνοντας: «Το κράτος μας βρίσκεται σε κατάσταση πολιορκίας από τη γέννησή του. Η συλλογή πληροφοριών θα είναι η πρώτη γραμμή της άμυνάς μας». Στη διάρκεια της διακυβέρνησής του και όταν δεν αντιμετώπιζε επιθέσεις ανταρτών εντρυφούσε σε φιλοσοφικά βιβλία, μελετούσε τη Βίβλο και μάθαινε αρχαία ελληνικά για να μπορεί να διαβάζει Πλάτωνα από το πρωτότυπο. Θαυμαστής των φυσικών επιστημών, παρέθετε επίσης αυτούσια αποσπάσματα από τον Σπινόζα με μεγάλη ευκολία. Το προσωπικό του ημερολόγιο αποτελείτο από εκατοντάδες χιλιάδες σελίδες, η βιβλιοθήκη του στέγαζε 20.000 τόμους, ενώ ο ίδιος συνέγραψε αρκετά βιβλία.

Μέσα σε τέσσερα χρόνια ο πληθυσμός του Ισραήλ είχε διπλασιαστεί και μετρούσε ήδη τους πρώτους του συμμάχους: Δυτική Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία και Τουρκία. Το 1953 παραιτήθηκε από πρωθυπουργός και αποσύρθηκε στο Κιμπούτς Sde Boker στην έρημο Νεγκέβ. Επέστρεψε το 1955 στη θέση του υπουργού Αμυνας και το 1956 επανήλθε στην κορυφή της εξουσίας διατάσσοντας την εισβολή των ισραηλινών στρατευμάτων στη Λωρίδα της Γάζας και στη Χερσόνησο του Σινά (από την οποία αργότερα αποσύρθηκαν), ανοίγοντας μέτωπο με τον αιγυπτιακό στρατό ταυτόχρονα με τα γαλλοβρετανικά στρατεύματα. Αυτή η κίνηση, που από τους Αραβες χαρακτηρίστηκε ως απόδειξη των ιμπεριαλιστικών τάσεων του Ισραήλ, ήταν για τους Ισραηλινούς η μέθοδος του Μπεν Γκουριόν προς εξασφάλιση 11 ειρηνικών ετών για τον λαό του.

Το 1963 παραιτήθηκε του αξιώματός του αλλά παρέμεινε ενεργά στην πολιτική σκηνή. Τη μετέπειτα νίκη του ισραηλινού στρατού στον Πόλεμο των Εξι Ημερών το 1967 συνόδευσαν οι επιφυλάξεις του για τις επεκτατικές βλέψεις των συμπατριωτών του. Αποσύρθηκε από την πολιτική το 1970, δύο χρόνια αφότου έχασε τη σύζυγό του. Οι ανησυχίες του επιβεβαιώθηκαν το 1973 με τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, μια πανωλεθρία για το Ισραήλ. Λίγες εβδομάδες μετά, την 1η Δεκεμβρίου 1973, άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 87 ετών. Το όνειρό του ωστόσο είχε γίνει μερικώς πραγματικότητα: οι 650.000 Ισραηλινοί του 1948 αγγίζουν σήμερα τα έξι εκατομμύρια. Ξανθοί εβραίοι από τη Ρωσία ζουν δίπλα σε μαύρους εβραίους από την Αιθιοπία και εβραίους γεννημένους στο Ισραήλ, που όμως εξακολουθεί να αναζητεί τη γαλήνη...