Από την πρώτη στη δεύτερη Ιντιφάντα - ΠΟΛΙΤΗΣ

Εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ
31/10/2002

Η συνεχιζόμενη κρίση στο Παλαιστινιακό, προϊόν της μέχρι στιγμής αδυναμίας των εμπλεκομένων μερών να εξέλθουν του αδιεξόδου στο οποίο εισήλθε η ειρηνευτική διαδικασία τον Αύγουστο του 2000, επαναλαμβάνει, πολλές φορές με μεγαλύτερη ένταση, την Παλαιστινιακή λαϊκή εξέγερση της περιόδου 1987-1991, γνωστή ως Ιντιφάντα. Τόσο τα αίτια όσο και τα αποτελέσματα αμφοτέρων των εξεγέρσεων παρουσιάζουν μεγάλες ομοιότητες.

Η πρώτη Ιντιφάντα, που κόστισε τη ζωή σε περίπου 1800 ανθρώπους, υπήρξε η έκρηξη ενάντια στην εικοσάχρονη Ισραηλινή στρατιωτική κατοχή κατά την οποία οι πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες του Παλαιστινιακού πληθυσμού, ιδιαίτερα από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, οδήγησαν σε ακραία εξαθλίωση εξανεμίζοντας οποιαδήποτε ελπίδα για το μέλλον, μη αφήνοντας οποιαδήποτε άλλη επιλογή από αυτή της λαϊκής εξέγερσης.

Η Ιντιφάντα άλλαξε τις σχέσεις των Παλαιστινίων τόσο μεταξύ τους όσο και με τον κόσμο έξω από τα κατεχόμενα εδάφη. Απέδειξε την ύπαρξη ενός ενωμένου παλαιστινιακού λαού και επανέφερε το διαχωρισμό μεταξύ των εδαφών υπό ισραηλινή κατοχή και του Ισραήλ του ιδίου. Η Ισραηλινή κυβέρνηση υπήρξε ανίκανη να καταστείλει το κίνημα, καθώς βρισκόταν όλο και περισσότερο σε αμυντική στάση κατά της εξωτερικής κριτικής ενώ στο εσωτερικό αντιμετώπιζε ένα βαθύτατα διχασμένο κοινό. Από την άλλη ο χαρακτήρας της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ) είχε αλλάξει. Έπρεπε να λαμβάνει υπόψη της τη γνώμη αυτών που βρίσκονταν στα κατεχόμενα εδάφη καθώς και την επιθυμία τους να θέσουν ένα τέλος στην κατοχή. Αυτές οι εξελίξεις έλαβαν χώρα σε ένα καινούριο γεωπολιτικό πλαίσιο: μία μορφή αραβικής ενότητας σε σχέση με το Παλαιστινιακό και το τέλος του ψυχρού πολέμου που επέφερε μονοπώλιο στρατηγικής ισχύος στις ΗΠΑ. Η προσαρμογή της ΟΑΠ στις νέες γεωπολιτικές πραγματικότητες άνοιξε πλέον το δρόμο στις ΗΠΑ να συνομιλήσουν απευθείας μαζί της, δημιουργώντας παράλληλα κοινό έδαφος για την αμοιβαία αναγνώριση Ισραήλ και ΟΑΠ δρομολογώντας ταυτόχρονα τις συνθήκες δημιουργίας Παλαιστινιακού κράτους.

Παρά το γεγονός ότι η Ιντιφάντα δεν ανάγκασε τις Ισραηλινές δυνάμεις να αποχωρήσουν από τις κατεχόμενες περιοχές απέδειξε όμως ότι η Ισραηλινή κατοχή της Δυτικής Όχθης του Ιορδάνη και της Λωρίδας της Γάζας δεν μπορούσε να αποτελέσει μόνιμη επιλογή για το Ισραήλ.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 που άρχισε η ειρηνευτική διαδικασία, η παλαιστινιακή κοινωνία διήλθε μέσα από μία διαδικασία πολιτικοποίησης και οικοδόμησης θεσμών καθοδηγούμενη από την ΟΑΠ που ασκεί τον πλήρη πολιτικό έλεγχο στις Παλαιστινιακές αυτοδιοικούμενες περιοχές. Μία νέα γενιά με αυξημένο αριθμό αποφοίτων πανεπιστημίων και ελευθέρων επαγγελματιών άρχισαν να καταλαμβάνουν το κέντρο της πολιτικής ζωής. Το γεγονός αυτό έχει αυξήσει σημαντικά τις ανάγκες της Παλαιστινιακής κοινωνίας κάτι που δεν συμβιβάζεται με την τρέχουσα κοινωνική και οικονομική εξαθλίωση που επικρατεί στις Παλαιστινιακές περιοχές που τους εξωθεί σε περαιτέρω πολιτικές απαιτήσεις για την ειρηνευτική διαδικασία και καθιστά την επιρρέπεια στη βία πιο αυξημένη. Η αδυναμία εξεύρεσης λύσης που θα οδηγεί σε ανακήρυξη Παλαιστινιακού κράτους εντείνει την εξαθλίωση στις Παλαιστινιακές περιοχές, καθιστά κατά το μέγιστο το έδαφος γόνιμο για την ενίσχυση της Ισλαμικής ριζοσπαστικής οργάνωσης Χαμάς, θέτει σε διαρκή κίνδυνο την εθνική ασφάλεια του Ισραήλ και καθιστά το μέλλον της ειρήνης και στις άλλες πτυχές του Μεσανατολικού εξαιρετικά επισφαλές.

Σήμερα, η παλαιστινιακή εξέγερση λειτουργεί σαν ισχυρός καταλύτης για ένα μεγάλο μέρος του Ισραηλινού κοινού που απορρίπτει τη στρατιωτική επιλογή ως επίλυση του Παλαιστινιακού. Παράλληλα, αποξενώνει σταδιακά το 18% του πληθυσμού του Ισραήλ που είναι Άραβες και ταυτίζονται συναισθηματικά με τους Παλαιστινίους αδελφούς τους. Επιπλέον, αυξάνει τις διεθνείς πιέσεις πάνω στην Ισραηλινή πλευρά για ταχεία και ειρηνική επίλυση του προβλήματος δημιουργώντας ταυτόχρονα ένα κλίμα διεθνούς συμπάθειας και κατανόησης για την παλαιστινιακή δυσχέρεια, με μοναδική εξαίρεση τις ΗΠΑ.