Σώστε το Σκυριανό αλογάκι (της Τάνιας Γεωργιοπούλου) Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
22/4/2006

Οι 104 μικρόσωμοι απόγονοι μιας αρχέγονης ράτσας απειλούνται με εξαφάνιση

Η φυλή τους ζει στην Ελλάδα 4.000 χρόνια και τώρα αφανίζεται

Το αλογάκι της Σκύρου απειλείται με εξαφάνιση. Μόνο 104 άλογα ζουν σήμερα ελεύθερα στο νοτιοανατολικό άκρο του νησιού. Ορισμένοι από τους ιδιοκτήτες τους δεν τα φροντίζουν το καλοκαίρι που η βλάστηση μειώνεται σημαντικά και τα ζώα δεν μπορούν να βρουν τροφή. Μια αρχαία ράτσα αλόγου, που ζει στην Ελλάδα 4.000 χρόνια (το αλογάκι της Σκύρου θεωρείται απόγονος των αλόγων που είχαν ο Αχιλλέας και ο Μέγας Αλέξανδρος και απεικονίζεται στη ζωφόρο του Παρθενώνα) δεν τυγχάνει της ανάλογης προσοχής. Οι αντίξοες συνθήκες ζωής στο νησί το έκαναν πιο μικρόσωμο από τους προγόνους του και η αιμομειξία το κάνει ακόμη πιο ασθενές και καχεκτικό.

Περίπου οι μισοί ιδιοκτήτες των ζώων έχουν ήδη δημιουργήσει σωματείο με σκοπό τη διατήρηση της φυλής, αλλά δεν αρκεί. Χρειάζεται συνολική αντιμετώπιση του θέματος για να μη χαθούν και τα τελευταία, μοναδικά στον κόσμο, σκυριανά αλογάκια.

Σας φαίνεται ότι το άλογο που απεικονίζεται στη ζωφόρο του Παρθενώνα είναι μικρόσωμο σε σχέση με τον αναβάτη του; Oτι οι άνθρωποι είναι πιο ψηλοί σε σχέση με τα ζώα, τα οποία δεν έχουν τις ιδανικές αναλογίες ενός καθαρόαιμου ίππου; Αυτό συμβαίνει γιατί σύμφωνα με τους μελετητές στη ζωφόρο απεικονίζεται το ελληνικό άλογο που ήταν μικρόσωμο και μάλλον βαρύ. Aξιος απόγονος, αν όχι και πιστή απεικόνιση του εικονιζόμενου, είναι το Σκυριανό αλογάκι, μία από τις έξι ελληνικές φυλές αλόγων (Ηλείας, Μεσσαράς, Πηνείας, Θεσσαλίας και Σκύρου). Η μικρόσωμη φυλή αλόγων Σκύρου είναι αρχαία φυλή και μια από τις πιο σπάνιες που υπάρχουν στον κόσμο αφού ελάχιστα άτομα της συγκεκριμένης ράτσας βρίσκονται σήμερα στην Ελλάδα. Ο μεγαλύτερος πληθυσμός, περίπου 104 άλογα, ζει ελεύθερος στο ΝΑ τμήμα της νήσου Σκύρου, στην περιοχή «Βουνό» στο όρος Κόχυλας, ενώ μικρότεροι πληθυσμοί εκτρέφονται στο Αγρόκτημα της Γεωπονικής Σχολής του ΑΠΘ στη Θεσσαλονίκη, στην Κέρκυρα μέσω του προγράμματος SILVA και στο Αγρόκτημα Αμφίκαια στους πρόποδες του Παρνασσού. Για τη διάσωση του μικρόσωμου αλόγου που, σήμερα κινδυνεύει να εξαφανισθεί, καθώς δεν «χρησιμεύει» πια στους ανθρώπους για τις αγροτικές και οικιακές εργασίες, ο Δήμος Σκύρου οργάνωσε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο νησί την προηγούμενη Τρίτη. Στόχος της προσπάθειας ήταν ο συντονισμός των ενεργειών όλων όσοι με κάποιον τρόπο «εμπλέκονται» στη ζωή του αλόγου.

Το αλογάκι της Σκύρου θεωρείται απόγονος των αλόγων που είχε ο Αχιλλέας στο ταξίδι του στην Τροία, συνδέεται με τα άλογα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των αλόγων που απεικονίζονται στην πομπή των Παναθηναίων στη ζωφόρο του Παρθενώνα.


Ξεχωριστή ράτσα

Τα Σκυριανά αλογάκια δεν πρέπει να συγχέονται με τα πόνυ που είναι μικρά και... κοντόχοντρα και αποτελούν τελείως διαφορετική ράτσα αλόγου. Τα αλογάκια της Σκύρου μοιάζουν πολύ με τα μεγαλόσωμα άλογα τα οποία ζουν σήμερα σε οποιοδήποτε μέρος της γης, αλλά λόγω του μικρού μεγέθους τους έχουν καταχωρισθεί ως ξεχωριστή ράτσα, που οι ειδικοί έχουν ονομάσει Eqvus Cabalus Skyriano. Μάλιστα θεωρείται ότι παλαιότερα είχαν μεγαλύτερη διάπλαση από τη σημερινή, αλλά έγιναν τόσο μικρόσωμα για να αντεπεξέλθουν στις αντίξοες συνθήκες της ζωής στο νησί.

Σήμερα τέσσερις χιλιάδες χρόνια μετά την εμφάνιση -σύμφωνα με τους επιστήμονες- τα αλογάκια της Σκύρου απειλούνται με εξαφάνιση. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία τα 104 άλογα που υπάρχουν ακόμα στη Σκύρο ζουν ελεύθερα στο ορεινό τμήμα του νησιού σε μια έκταση 35.000 στρεμμάτων. Ζουν σε αγέλες με αρχηγό έναν επιβήτορα και 5-7 θηλυκά με τα μικρά τους. Από τα 104 άλογα τα 41 είναι αρσενικά και τα 63 θηλυκά.

Αν και διαθέτουν ιδιοκτήτες, ορισμένοι δεν ενδιαφέρονται να τα φροντίζουν τους θερινούς μήνες που η βλάστηση μειώνεται σημαντικά και τα ζώα δεν μπορούν να βρουν τροφή. Iσως ένα κίνητρο θα ήταν τα χρήματα από το κοινοτικό πρόγραμμα για την ενίσχυση φυλών αγροτικών ζώων που απειλούνται με εξαφάνιση, κονδύλι που φτάνει τα 475 ευρώ τον χρόνο για κάθεναν από τους ιδιοκτήτες. Oμως, καθώς τα ζώα διαβιούν ελεύθερα, είναι δύσκολη η ένταξη στο συγκεριμένο πρόγραμμα. Σύμφωνα με τον κ. Νίκο Κρητικό, γεωπόνο - ζωοτέχνη, «έως το 2002 επιδοτούνταν ο κάθε ιδιοκτήτης με το ποσό των 117 ευρώ ετησίως για κάθε άλογο άνω των έξι μηνών».

Η τροφή των αλόγων είναι αγριόχορτα, αλλά και διάφορα άλλα φυτά όπως θυμάρι και φύλλα. Σε δύσκολους καιρούς βολεύονται και με αγκάθια και κλαδιά. Oμως πολύ συχνά δεν βρίσκουν ούτε αυτά. Eνα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα αλογάκια είναι η υπερβόσκηση του βιότοπου όπου επίσης βόσκουν περίπου 18.585 αιγοπρόβατα.

Επίσης, ένα σοβαρό πρόβλημα είναι ο ανεξέλεγκτος τρόπος αναπαραγωγής των αλόγων. Oπως τονίζει στην «Κ» ο κ. Νίκος Κρητικός που εργάζεται στον Δήμο Σκύρου και έχει αναλάβει υπό την προστασία το αλογάκι, «συχνά τα θηλυκά ζευγαρώνουν με γαϊδούρια που επίσης υπάρχουν στο βουνό και είναι πιο ισχυρά από τα αλογάκια, οπότε παράγονται μουλάρια, που βέβαια μειώνουν τον ενεργό πληθυσμό». Απώλειες σε νεογέννητα πουλαράκια, επίσης υπάρχουν εξαιτίας των κακών συνθηκών διαβίωσης στο βουνό. Το 2002 γεννήθηκαν μόνο επτά αλογάκια, το 2003 μόνο 10, το 2004, 11 ενώ το 2005 οι γεννήσεις έπεσαν στις 5.

Σε συνεργασία με τον Δήμο Σκύρου που παραχώρησε την έκταση, έχουν περιφραχθεί 134 στρέμματα όπου θα φιλοξενούνται 3 αρσενικά και 15 θηλυκά και όπου θα εφαρμοστεί πρόγραμμα ελεγχόμενης αναπαραγωγής. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της πόλης Gembloux του Βελγίου που συμμετείχαν στην ημερίδα, εξέτασαν το DNA των αλόγων, για να διαπιστώσουν τον βαθμό αιμομιξίας του πληθυσμού. «Κάθε χρόνο τα θηλυκά, αν όλα πάνε καλά, κατεβαίνουν από το βουνό με ένα πουλαράκι, αλλά βέβαια κανείς δεν ξέρει ποιος είναι ο πατέρας. Eτσι συμβαίνουν πολλές αιμομιξίες που αλλοιώνουν τη ράτσα και γεννιούνται άλογα που εμφανίζουν ασθένειες ή είναι κακεχτικά», τονίζει ο κ. Κρητικός. Σύμφωνα με έρευνα που εκπονήθηκε από το ΑΠΘ, η αιμομιξία σε ένα προστατευόμενο πληθυσμό αυξάνει τον κίνδυνο εξαφάνισης, καθώς συνεπάγεται τη μείωση της ανθεκτικότητας και της γονιμότητας του πληθυσμού. Το 2006, 26 από τους 55 ιδιοκτήτες των μικρόσωμων χαριτωμένων αλόγων δημιούργησαν σωματείο με την επωνυμία «Eνωση μικρόσωμης φυλής αλόγων Σκύρου» με σκοπό την ευζωία των αλόγων, την προώθηση των αιτημάτων των ιδιοκτητών και τη διατήρηση της φυλής.

Σύμφωνα με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, η δημιουργία της Eνωσης αποτελεί ένα σημαντικό βήμα καθώς, αν γίνουν συγκεκριμένες ενέργειες, θα έχει τη δυνατότητα να κρατάει γενεαλογικό βιβλίο για τα αλογάκια της Σκύρου. Ωστόσο, χρειάζεται συνολική αντιμετώπιση του θέματος για να μην χαθούν τα τελευταία άτομα αυτής της αρχέγονης ράτσας.

ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ ΤΟ SITE : ΣΚΥΡΙΑΝΟ ΑΛΟΓΑΚΙ