Γυναίκες του Ισλάμ: Πολίτες β΄κατηγορίας

της Χριστιάννας Λούπα

Είναι άραγε δυνατόν μια γυναίκα από το Αφγανιστάν να βγάλει διαβατήριο χωρίς τη συγκατάθεση του συζύγου της; Μια γυναίκα από τη Σαουδική Αραβία να ζητήσει διαζύγιο ή μια γυναίκα από το Πακιστάν να καταγγείλει το σύζυγό της για ξυλοδαρμό; Ασφαλώς και όχι! Γιατί δικαιώματα που εμείς οι γυναίκες της Δύσης θεωρούμε δεδομένα, στις ισλαμικές χώρες είναι ανύπαρκτα και αξιόποινα.

«Αντί να διαδίδουμε τη δημοκρατία ρίχνοντας βόμβες στα κεφάλια των ανθρώπων, πρέπει να βοηθήσουμε τις γυναίκες να παλέψουν για τα δικαιώματά τους», δήλωσε πρόσφατα η Ιρανή δικηγόρος Σιρίν Εμπάντι, που πήρε το Νόμπελ Ειρήνης το 2003. Η κυρία Εμπάντι ήταν δικαστής στο Ιράν κατά την περίοδο του Σάχη, αλλά έχασε τη δουλειά της με την εγκαθίδρυση του καθεστώτος των Αγιατολάχ, που θεώρησαν απαράδεκτο μια γυναίκα να δικάζει άντρες!

Με αφορμή λοιπόν τον πρόσφατο φρικιαστικό λιθοβολισμό της 13χρονης Σομαλής, που είχε πέσει θύμα βιασμού, καλό θα ήταν να ρίχναμε μια ματιά στα ισχύοντα στα μουσουλμανικά κράτη, έχοντας πάντα υπ’ όψη ότι και σ’ αυτά υπάρχουν διακυμάνσεις ως προς την αυστηρότητα της νομοθεσίας. Λόγω της θρησκείας πάντως, το βέβαιο είναι ένα: σύμφωνα με το Κοράνι, «Κατώτερη είναι η γυναίκα από τον άντρα και μόνο υπακούοντάς τον μπορεί να γίνει καλή και ενάρετη».

Παρ’ όλα αυτά, ο Μωάμεθ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί φεμινιστής στην εποχή του, αφού το 570 π.Χ. που γεννήθηκε συνήθιζαν να θάβουν τα νεογέννητα κορίτσια ως ανεπιθύμητα. Το Κοράνι έδωσε τέλος σ’ αυτή την απάνθρωπη πρακτική, ενώ επιχείρησε να προσφέρει στις γυναίκες κάποια στοιχειώδη δικαιώματα. Δεν προχώρησε όμως σε ριζικές αλλαγές. Έτσι, 14 αιώνες μετά, η θρησκεία δεν στάθηκε ικανή να βελτιώσει αισθητά τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Αντίθετα, πολύ συχνά λειτούργησε ως μηχανισμός καταπίεσης και εξαναγκασμού.

Στο όνομα της θρησκείας στις μουσουλμανικές κοινωνίες της Αφρικής ακρωτηριάζονται σεξουαλικά (κλειτοριδεκτομή) δύο εκατομμύρια γυναίκες το χρόνο. Στο όνομα της θρησκείας και πάλι καταδικάστηκε σε θάνατο δια λιθοβολισμού η Νιγηριανή που γέννησε το εξώγαμο παιδί της, παρ’ όλο που ήταν θύμα βιασμού. Στο Ιράν και τη Σαουδική Αραβία εξ άλλου, οι γυναίκες είναι υποχρεωμένες να καλύπτουν και το πρόσωπό τους ακόμα εκτός σπιτιού, ενώ το ίδιο το Κοράνι συνιστά στους συζύγους να δέρνουν τις γυναίκες τους προκειμένου να τις συνετίσουν. Έτσι, πολύ συχνά οι γυναίκες έρχονται αντιμέτωπες με τη βία, ιδιαίτερα μέσα στο γάμο. Ακόμα και στην περίπτωση που κάποιες αποφασίσουν να ακολουθήσουν τη δικαστική οδό, θα στρέψουν όλη την οικογένεια και την κοινωνία εναντίον τους. Η αστυνομία δε, θεωρεί τη βία καθαρά ενδοοικογενειακή υπόθεση και επιστρέφει τις κακοποιημένες γυναίκες στα σπίτια τους.

Άλλη μια μορφή βίας που υφίστανται οι μουσουλμάνες είναι ο βιασμός. Στο Πακιστάν, για παράδειγμα, παρ’ όλο που η νομοθεσία για τους βιαστές είναι αυστηρή, σπάνια δικάζονται αυτοί, αφού συνήθως είναι μεγαλογαιοκτήμονες ή αρχηγοί του υποκόσμου. Εκτός αυτού, αν μια παντρεμένη γυναίκα, δεν καταφέρει να αποδείξει το βιασμό, είναι σίγουρο ότι θα καταδικαστεί κι από πάνω σαν μοιχός.

Ένα άλλο θέμα που προκαλεί φρίκη σε κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο, είναι η επιβολή της θανατικής ποινής σε ανηλίκους και κυρίως κορίτσια. Στο Ιράν, τον περασμένο χρόνο υπήρξαν θανατικές καταδίκες οκτώ ανηλίκων, ενώ εκκρεμεί η υπόθεση της άτυχης Nazanin - δεκαεπτά χρονών κατά την τέλεση του «εγκλήματος» - που καταδικάστηκε σε θάνατο επειδή αντιστάθηκε στους βιαστές της! Το ανώτατο δικαστήριο των μουλάδων πρόκειται σύντομα να πάρει την τελική απόφαση, με δεδομένη βέβαια την παγκόσμια κατακραυγή που έχει επισύρει το ζήτημα.

Τα εγκλήματα τιμής εξ άλλου εις βάρος των γυναικών είναι καθημερινή πρακτική στις χώρες του Ισλάμ, όπου μία στις τρεις δολοφονίες γυναικών γίνεται για λόγους τιμής. Συχνά γυναίκες δολοφονούνται από τους συζύγους ή τους συγγενείς τους γιατί έφεραν ντροπή στην οικογένεια! «Το αίμα ξεπλένει την τιμή», λένε οι δολοφόνοι. Κι όταν η βασιλική οικογένεια της Ιορδανίας προσπάθησε να εξισώσει τα εγκλήματα τιμής με τα κοινά εγκλήματα, μάλλον δεν βρήκε καμία απολύτως απήχηση, αντίθετα μάλιστα, ήρθε σε σύγκρουση με το λαϊκό αίσθημα.

Στις πιο πολλές μουσουλμανικές χώρες άλλωστε, η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών είναι αναλφάβητες, ενώ η γυναίκα έχει πολύ περιορισμένα δικαιώματα στη μόρφωση και στην εύρεση εργασίας. Όσο για πολιτικά δικαιώματα… είναι περιττό ακόμα και να θίξουμε το θέμα.

Ένα είναι σίγουρο: Όσο οι γυναίκες στις μουσουλμανικές χώρες μένουν μακριά από τη μόρφωση και την εργασία, τόσο θα παραμένουν εξαρτημένες από τους άντρες τους και τόσο λιγότερα δικαιώματα θα αποκτούν. Γιατί, ας μην ξεχνάμε, το κλειδί που ανοίγει όλες τις πόρτες της προόδου, της εξέλιξης και του πολιτισμού είναι η μόρφωση. Κι εκείνο που σίγουρα τις κλειδώνει ερμητικά είναι ο φανατισμός, η θρησκοληψία και η αγραμματοσύνη. Και ο δρόμος που έχουν να διανύσουν οι μουσουλμάνες είναι πολύ μακρύς, αφού η κουλτούρα και η θρησκεία τους έχουν ήδη φωλιάσει βαθιά μέσα και στις ίδιες ακόμα.