Μεταμοσχεύσεις: Ο θάνατός σου η ζωή μου!

της Χριστιάννας Λούπα

Οι μεταμοσχεύσεις ιστών και οργάνων είναι ένα πολυσχιδές και πολυσυζητημένο θέμα, στο οποίο εμπλέκονται διάφορες επιστήμες όπως η ιατρική, η νομική, η θεολογία και η ηθική. Και όπως πάντα βέβαια γίνεται με τα θέματα που σχετίζονται με τον ανθρώπινο πόνο και την απελπισία, είναι πολύ εύκολο να γίνει κι αυτό αντικείμενο εκμετάλλευσης κάθε ασυνείδητου και αργυρώνητου απατεώνα.

Στα κείμενά του ο Γαληνός κάνει αναφορά για μεταμοσχεύσεις στην αρχαιότητα, ενώ υπάρχουν παρόμοιες αναφορές σε κείμενα και για την Ινδία και την Κίνα Σύμφωνα με την εκκλησιαστική ιστορία εξ άλλου, οι γιατροί και Άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός, μετά από κατανυκτική προσευχή, ακρωτηρίασαν ένα κάτω άκρο που είχε προσβληθεί από κακοήθη όγκο και μεταμόσχευσαν στη θέση του ένα άλλο από έναν Αιθίοπα που είχε πεθάνει πρόσφατα.

Από το 1954 ωστόσο, που έγινε η πρώτη μεταμόσχευση νεφρού από τον Murray και το 1967, που ο Barnard μεταμόσχευσε την πρώτη καρδιά, η αλματώδης πρόοδος της Ιατρικής με τα σύγχρονα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα έχει βοηθήσει να ξεπεραστούν σημαντικά τεχνικά προβλήματα. Το βασικότερο ζήτημα που παραμένει άλυτο επομένως είναι η εξεύρεση μοσχευμάτων. Στο σημείο αυτό παρεισφρύει το διεθνές και παράνομο κύκλωμα εμπορίας οργάνων, το οποίο ευθύνεται για ένα μεγάλο ποσοστό εξαφανίσεων παιδιών.

Η Ελλάδα άλλωστε είναι η χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων από τροχαία ατυχήματα και το μικρότερο δωρεάς οργάνων στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα οι μεταμοσχεύσεις να βρίσκονται σε οριακό σημείο, αφού μόνο έξι Έλληνες στο ένα εκατομμύριο έχουν δηλώσει επισήμως ότι επιθυμούν να δωρίσουν όργανά τους μετά θάνατον. Ο χρόνος αναμονής των ασθενών που περιμένουν μόσχευμα κυμαίνεται ανάμεσα στα 2,8 και 5,7 χρόνια και όπως είναι εύλογο συχνά η αναμονή αυτή αποβαίνει μοιραία. Δεν είναι λίγοι οι ασθενείς άλλωστε που αναγκάζονται να καταφύγουν στο εξωτερικό, κυρίως στη Γαλλία, ή να αναζητήσουν μη νόμιμες λύσεις. Ας σημειωθεί εδώ ότι η εμπορία οργάνων απαγορεύεται ρητά από το νόμο.

Κι ενώ στον αντίποδα βρίσκεται η Ισπανία, κατέχοντας την πρώτη θέση παγκοσμίως στις μεταμοσχεύσεις, διαθέτοντας το καλύτερα οργανωμένο σύστημα, στην Κίνα δίνει και παίρνει καθημερινά το μεγαλύτερο παζάρι οργάνων, που προέρχονται είτε από κατάδικους που εκτελέστηκαν, είτε από άλλους «ανεπιθύμητους», όπως τα μέλη του διωκόμενου από το κράτος θρησκευτικού κινήματος των Φαλούν Γκονγκ. Μολονότι δε το Υπουργείο Υγείας της Κίνας απαγόρευσε ρητά τη σχετική αγοραπωλησία το Μάρτιο του 2006, το εξαιρετικά προσοδοφόρο αλισβερίσι συνεχίζεται αμείωτο, καθ’ ότι η διαφθορά επεκτείνεται και στα ανώτερα κυβερνητικά κλιμάκια.

Όσον αφορά τη χώρα μας, ένα ιδιαίτερα θετικό βήμα φαίνεται να βρίσκεται σε εξέλιξη. Πρόσφατα, όλα τα κόμματα της Βουλής έκαναν δεκτή πρόταση νόμου για τις μεταμοσχεύσεις, η σημαντικότερη καινοτομία της οποίας είναι ένα πιο ευέλικτο σύστημα καταγραφής δωρητών, όπως ισχύει και σε πολλές άλλες χώρες. Έτσι, από 1/1/2009 θα υπάρχει πλέον λίστα μη δωρητών και όχι δωρητών. Δηλαδή, όσοι δεν έχουν δηλώσει μέχρι το θάνατό τους ότι δεν επιθυμούν να γίνουν δότες ιστών και οργάνων, αυτόματα θεωρούνται δότες μετά θάνατον.

Καταλαβαίνει έτσι εύκολα κανείς, ότι η διαδικασία των μεταμοσχεύσεων στην Ελλάδα μπαίνει σε μια άλλη ελπιδοφόρα τροχιά, που θα χαρίσει ζωή μέσα από το θάνατο και θα σκορπίσει χαρά σε κείνους που έχουν πάψει πια να χαμογελούν. Για να μη φύγει άδικα πια κανένα άλλο παιδί, όπως ο εντεκάχρονος Δημήτρης Καρύτσας. Για να επαληθευθούν τα λόγια του μεγάλου Οδυσσέα Ελύτη: «Για να γίνει η επαύριο της ζωής πάλι ζωή».