Ο Όρκος του Μεγάλου Αλεξάνδρου Μύθος ή πραγματικότητα;

της Χριστιάννας Λούπα


324 π.Χ. Ώπη Ασσυρίας (σημερινό Ιράκ). Ο Μέγας Αλέξανδρος, μετά την επικράτησή του στην Ελλάδα, έχει κατακτήσει την περσική αυτοκρατορία, τις ανατολικές σατραπείες και την Ινδική χερσόνησο. Οι στρατιώτες όμως, αποκαμωμένοι και εξαντλημένοι, δεν είναι διατεθειμένοι να συνεχίσουν κι έτσι ο στρατηλάτης αναγκάζεται να πάρει το δρόμο της επιστροφής, χωρίζοντας το στρατό του σε τρία τμήματα, ηγούμενος ο ίδιος του ενός απ’ αυτά. Φαίνεται ωστόσο, ότι εθισμένος στη δόξα και τις νίκες δεν μπόρεσε να αντισταθεί στο να οργανώσει νέες εκστρατείες, προκαλώντας μεγάλη δυσαρέσκεια στο στράτευμα, που άγγιξε τα όρια της ανταρσίας.

Στην Ώπη λοιπόν ανακοίνωσε την απόλυση των ηλικιωμένων και των τραυματιών και τη συνέχιση της εκστρατείας, αλλά συνάντησε μεγάλη αντίδραση από τους στρατιώτες του που δεν ήθελαν να τον ακολουθήσουν. Τότε εκείνος μοίρασε αξιώματα σε Πέρσες και ορισμένους τους ονόμασε συγγενείς του, (Επιγόνους), γεγονός που ανάγκασε τους Μακεδόνες να του ζητήσουν συγγνώμη και να τον ακολουθήσουν. Κατόπιν ο Αλέξανδρος οργάνωσε μια μεγάλη γιορτή, όπου παραβρέθηκαν 9.000 αξιωματούχοι διαφόρων φυλών, για να «το γιορτάσουν».

Συγκεκριμένα, αναφέρει ο ιστορικός Αρριανός: «Ο Αλέξανδρος, για να γιορτάσει την αποκατάσταση της αρμονίας, πρόσφερε θυσίες στους θεούς που συνήθιζε να τιμά και παρέθεσε ένα δημόσιο γιορτινό γεύμα, στο οποίο παραβρέθηκε κι ο ίδιος, καθήμενος ανάμεσα στους Μακεδόνες, που ήταν όλοι παρόντες. Δίπλα τους είχαν τη θέση τους οι Πέρσες και δίπλα στους Πέρσες διακεκριμένοι αξιωματούχοι άλλων εθνών. Ο Αλέξανδρος και οι φίλοι του ήπιαν κρασί από την ίδια κούπα και έκαναν σπονδές τόσο στους Έλληνες θεούς, όσο και στους Μάγους της Ανατολής. Οι πιο σημαντικές ευχές που έκανε ο Μακεδόνας βασιλιάς ήταν οι Πέρσες και οι Μακεδόνες να κυβερνήσουν μαζί αρμονικά σαν μια παντοδύναμη αυτοκρατορία».

Ο λόγος που εκφώνησε ο Αλέξανδρος στην Ώπη, επικράτησε να λέγεται Όρκος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο Χρήστος Ζαλοκώστας στο βιβλίο του «Μέγας Αλέξανδρος – Ο πρόδρομος του Ιησού», που αποτελεί μια ιστορική μελέτη γραμμένη όμως με μυθιστορηματικό τρόπο, αναφέρεται στον Όρκο αυτόν ως εξής:

«Σας εύχομαι τώρα που θα τελειώσουν οι πόλεμοι να είστε ευτυχισμένοι μέσα σε ειρήνη. Όλοι οι θνητοί από δω και πέρα να ζήσουν σαν ένας λαός μονιασμένος για την κοινή προκοπή. Να έχετε την Οικουμένη για πατρίδα σας, με νόμους κοινούς, όταν θα κυβερνούν οι άριστοι, ανεξάρτητα από τη φυλή. Δεν χωρίζω τους ανθρώπους, όπως κάνουν οι στενόμυαλοι, σε Έλληνες και βαρβάρους. Δεν με ενδιαφέρει η καταγωγή των πολιτών, ούτε η ράτσα που γεννήθηκαν. Τους καταμερίζω με μοναδικό κριτήριο την αρετή. Για μένα κάθε καλός ξένος είναι Έλληνας και κάθε κακός Έλληνας είναι χειρότερος κι από βάρβαρο. Αν ποτέ σάς παρουσιαστούν διαφορές, δεν θα καταφύγετε στα όπλα, παρά θα τις λύσετε ειρηνικά. Στην ανάγκη, θα σταθώ διαιτητής σας. Το Θεό δεν πρέπει να τον έχετε σαν αυταρχικό κυβερνήτη, αλλά σαν κοινό πατέρα όλων, ώστε η διαγωγή σας να μοιάζει με τη ζωή που κάνουν τ’ αδέρφια μέσα στην οικογένεια. Από τη μεριά μου, όλους σας θεωρώ ίσους, λευκούς και μελαψούς και θα ήθελα να μην αισθάνεστε μόνο σαν υπήκοοι της κοινοπολιτείας μου, αλλά να νιώθετε όλοι σαν μέτοχοι και συνέταιροι. Όσο περνά από το χέρι μου, θα προσπαθήσω να γίνουν πραγματικότητα αυτά που υπόσχομαι. Αυτό τον όρκο που δώσαμε απόψε με σπονδές, κρατήστε τον σαν σύμβολο αγάπης».

Ο Όρκος αυτός – που ολοένα και περισσότερο ακούγεται τελευταία ως απάντηση στις δηλώσεις Νίμιτς - σίγουρα δεν είναι αυθεντικός, αλλά προφανώς ο Ζαλοκώστας «ποιητική αδεία» και εμπνευσμένος από τις διηγήσεις του Αρριανού και του Πλούταρχου, συνέθεσε ένα κείμενο, που, σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε, δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Γιατί ο τότε πλανητάρχης Αλέξανδρος είχε καταλάβει πολύ καλά ότι για να κρατηθεί ενωμένη η κοινοπολιτεία του θα έπρεπε όλοι να είναι ευχαριστημένοι και ότι παραγκωνισμός από τα κοινά των μέχρι τότε παντοδύναμων Περσών θα έφερνε μεγάλη δυσαρέσκεια και διχόνοια. Για το σκοπό αυτό άλλωστε παρότρυνε και τους στρατιώτες του να συνάψουν γάμους με Περσίδες, ενώ ο ίδιος παντρεύτηκε τη Ρωξάνη και αργότερα τη Στάτειρα, κόρη του Δαρείου.

Όσον αφορά πάντως τον κύριο Νίμιτς, καλά θα κάνει να διαβάζει λίγο περισσότερο Ιστορία – και κυρίως όχι από το βιβλίο της κυρίας Ρεπούση - και να μην πετάει διπλωματικές «κοτσάνες». Γιατί, όλοι βέβαια ξέρουμε ότι ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν ένας μεγάλος ιμπεριαλιστής, αλλά εκτός από αίμα, άφησε πίσω του κι ένα τεράστιο εκπολιτιστικό έργο. Ενδεικτικό του σκοπού του ήταν το πλήθος φιλοσόφων, ιστορικών, αρχιτεκτόνων, τεχνικών και κάθε είδους επιστημόνων που είχε μαζί του στην εκστρατεία του για τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού, αλλά και για την καταγραφή και αξιοποίηση του ανατολικού πολιτισμού. Τα τεχνικά έργα του, όπως οι δρόμοι, οι γέφυρες, τα λιμάνια και οι πόλεις που ίδρυσε, συνέβαλαν στη διαμόρφωση μιας ειρηνικής ζωής και μιας οικονομικής ανάπτυξης, τους καρπούς της οποίας απολάμβαναν επί αιώνες οι άνθρωποι. Μεγάλη ήταν ακόμα η συμβολή του στη διοίκηση καθώς και στην τόνωση του θρησκευτικού συναισθήματος αποβλέποντας στην εξημέρωση των άγριων ηθών.

Ένα ταξιδάκι άλλωστε μέχρι το Πακιστάν, την Ιορδανία, την Ινδία ή το Ιράκ δεν θα έβλαπτε, για να καταλάβει ο Ειδικός Μεσολαβητής ότι οι άνθρωποι εκεί, όχι μόνο κατακτημένοι και αδικημένοι από τον Αλέξανδρο δεν αισθάνονται, αλλά νιώθουν περήφανοι πιστεύοντας ότι κατάγονται από τους Μακεδόνες και δεν κρύβουν τη χαρά τους μόλις δουν Έλληνες τουρίστες.

Μα τι λέω όμως! Ένα ταξίδι στο Ιράκ μάλλον δεν είναι η καλύτερη και ασφαλέστερη ιδέα για τον κύριο Νίμιτς. Δεν θα χαρούν και πολύ να τον δουν εκεί! Ούτε αυτόν, ούτε τους ομοεθνείς του!Τουλάχιστον μέχρι τις 20 Ιανουαρίου. Μετά βλέπουμε...