Φάκελος Υιοθεσία: Γραφειοκρατία τέλος;

της Χριστιάννας Λούπα

Πόσο διαρκεί μια διαδικασία υιοθεσίας στην Ελλάδα; Δύο - τρία χρόνια; Χρόνια πολύτιμα για την ψυχική υγεία ενός παιδιού, που αναζητά ένα σπιτικό. Φαίνεται όμως ότι η απαράδεκτη αυτή κωλυσιεργία αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής πραγματικότητας, που όταν προστεθεί στο παζλ, συνθέτει ένα κράτος που πόρρω απέχει του σύγχρονου κοινωνικού ευρωπαϊκού προτύπου.

Κι επειδή τα στοιχεία από μόνα τους μιλούν καλύτερα, ιδού πως έχει η παρούσα κατάσταση, που ελπίζουμε σύντομα να αλλάξει με το καινούριο νομοσχέδιο. Τέσσερα είναι τα ιδρύματα από τα οποία μπορεί κανείς να υιοθετήσει παιδί: Το Κέντρο Βρεφών «Μητέρα», το Αναρρωτήριο Πεντέλης, το Δημοτικό Βρεφοκομείο Θεσσαλονίκης «Ο Άγιος Στυλιανός» και η Παιδόπολη «Άγιος Ανδρέας» στο Καλαμάκι.

Εκτός όμως από την υιοθεσία μέσω ιδρύματος, ο νόμος επιτρέπει και την ελεύθερη ή ιδιωτική υιοθεσία, η οποία γίνεται με άμεση επικοινωνία των βιολογικών και των υποψήφιων θετών γονέων. Καθώς καταλαβαίνει βέβαια κανείς, εδώ ανοίγονται διάφορα παράθυρα για απατεώνες και κυκλώματα εμπορίας βρεφών, μολονότι αυστηρά και δια ροπάλου απαγορεύεται η είσπραξη «αντιτίμου» για την υιοθεσία – «αθέμιτο όφελος» - δηλαδή με άλλα λόγια η αγοραπωλησία παιδιού, η οποία επισύρει κυρώσεις, χωρίς βέβαια να επηρεάζει το κύρος της υιοθεσίας.

Εν πάση περιπτώσει, η υιοθεσία απαγγέλλεται από το δικαστήριο, αφού ληφθούν υπ’ όψη τρεις βασικές προϋποθέσεις: η συναίνεση των φυσικών γονέων, η συναίνεση των θετών γονέων και η έκθεση της κοινωνικής υπηρεσίας. Όσον αφορά την περίπτωση της υιοθεσίας από ίδρυμα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι δυστυχώς τα παιδιά που παραμένουν εκεί στην πλειοψηφία τους αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας ή είναι λίγο μεγαλύτερης ηλικίας, γεγονότα που τα καθιστούν «ανεπιθύμητα» προς υιοθεσία.

Εκτός αυτού, οι υιοθεσίες δι’ αυτής την οδού πολύ συχνά «σκοντάφτουν» στο θέμα της συναίνεσης των βιολογικών γονέων οι οποίοι - δεν είναι σπάνιο – αρνούνται πεισματικά να εκχωρήσουν την επιμέλεια ή δεν είναι δυνατόν να βρεθούν, με αποτέλεσμα να χάνεται πολύτιμος χρόνος. Η κυρία Ελένη Γκλεγκλέ, νομική σύμβουλος του Αναρρωτηρίου Πεντέλης, παρατηρεί σχετικά: «Στην Ελλάδα δεν υπάρχει ο θεσμός του οικογενειακού δικαστηρίου, το οποίο στελεχώνεται από δικαστές με ειδική γνώση και κατάρτιση για τέτοιες υποθέσεις. Πολλοί από τους φυσικούς γονείς που παραμελούν ή κακοποιούν τα παιδιά τους, ανθίστανται σθεναρά όταν καλούνται να συναινέσουν στην υιοθεσία των παιδιών τους, ή ασκούν όλα τα ένδικα μέσα για να μην τους αφαιρεθεί η επιμέλεια των παιδιών τους, την οποία ωστόσο δεν άσκησαν στοιχειωδώς. Για να μην ιδρυματοποιούνται όμως τα παιδιά, οι διαδικασίες για την αφαίρεση της επιμέλειας από τους βιολογικούς γονείς επιβάλλεται να γίνουν πιο ευέλικτες και σύντομες».

Έτσι, οι ιδιωτικές υιοθεσίες είναι υπερπολλαπλάσιες εκείνων των ιδρυμάτων, επειδή έχουν σύντομες νομικές διαδικασίες, τα παιδιά είναι βρέφη και υγιή και δίνονται αμέσως στον θετό γονέα.

Η μεγάλη καινοτομία επομένως που καθιερώνει το καινούριο νομοσχέδιο είναι η δικαστική αναπλήρωση της συναίνεσης
α) αν οι γονείς είναι άγνωστοι ή το τέκνο είναι έκθετο β) αν και οι δύο γονείς έχουν εκπέσει από τη γονική μέριμνα… γ) αν οι γονείς έχουν άγνωστη διαμονή … δ) αν το τέκνο προστατεύεται από αναγνωρισμένη κοινωνική οργάνωση, έχει αφαιρεθεί από τους γονείς η άσκηση της επιμέλειας … και αυτοί αρνούνται καταχρηστικά να συναινέσουν, ε) αν το τέκνο έχει παραδοθεί με τη συναίνεση των γονέων σε οικογένεια για φροντίδα και ανατροφή με σκοπό την υιοθεσία και έχει ενταχθεί σ’ αυτήν επί χρονικό διάστημα ενός τουλάχιστον έτους, οι δε γονείς εκ των υστέρων αρνούνται καταχρηστικά να συναινέσουν … Αν οι περιπτώσεις αυτές συντρέχουν για τον ένα μόνο γονέα, τότε το δικαστήριο αναπληρώνει τη δική του συναίνεση.

Συνειδητοποιώντας ότι το προνοιακό μας σύστημα, όπως το γνωρίσαμε ως τώρα, έχει φτάσει πλέον στα όρια του, πιστεύουμε ότι η ρηξικέλευθη αυτή νομοθετική τροποποίηση μας φέρνει πιο κοντά στο κοινωνικό κράτος της σύγχρονης ευρωπαϊκής πραγματικότητας, με δείκτη πολιτισμού τη μέριμνα των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων.