Ο δρόμος για την Πρέβελη Μια παραμυθένια ιστορία

της Χριστιάννας Λούπα

Ένα μικρό εκκλησάκι, άσπρο, με κόκκινα κεραμίδια και κατάλευκο σταυρό, στέκει μόνο του πάνω στο λόφο, μέσα σ’ ένα τοπίο ερημικό, άγριο κι αδάμαστο να ατενίζει τα κύματα του Ινδικού Ωκεανού, που σκάνε με μανία στους βράχους. Ένα ορθόδοξο, ελληνικό ξωκκλήσι, πώς βρέθηκε άραγε στο Δυτικό άκρο της Αυστραλίας, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Ελλάδα; Πρόκειται για το εκκλησάκι του Αϊ – Γιάννη του Θεολόγου κι η ιστορία του μοιάζει με παραμύθι.

Όλα ξεκίνησαν αρκετά χρόνια πριν, στον σκοτεινό εφιάλτη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Ευρώπη σπάραζε κάτω από τον αγκυλωτό σταυρό κι η μικρή, περήφανη χώρα μας πάλευε με νύχια και με δόντια να αντισταθεί στο ναζισμό. Μια μάχη ξεχωριστή ωστόσο, λυσσαλέα και άνιση, έμελλε να στερήσει πολύτιμο χρόνο από τις σιδερόφρακτες ορδές του Χίτλερ και να στοιχίσει τη ζωή σε αμέτρητους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές. Η αιματηρή αυτή αναμέτρηση, που επάξια πέρασε στις σελίδες της παγκόσμιας Ιστορίας, ήταν η μάχη της Κρήτης.

Δεν ήταν όμως μόνο οι Κρητικοί που «υποδέχτηκαν» τους Γερμανούς στο νησί. Στο πλευρό τους βρέθηκαν και πολλοί στρατιώτες τόσο από τη Βρετανία, όσο και από τις αποικίες της από την άλλη άκρη της Γης, όπως Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί, πολλοί από τους οποίους δεν ξαναείδαν ποτέ την μακρινή πατρίδα τους.

Βρισκόμαστε λοιπόν στον Μάϊο του 1941. Επικεφαλής των συμμαχικών στρατιωτικών δυνάμεων είναι ο Νεοζηλανδός Μπέρναρντ Φράϊμπουργκ. Οκτώ ελληνικά τάγματα, τρία βρετανικά, δύο νεοζηλανδικά και έξι αυστραλιανά είναι υπό τις διαταγές του. Ανάμεσα στα τελευταία, ένας Αυστραλός από το Perth, ο Geoffrey Edwards. Η μάχη είναι λυσσαλέα. Με ελαφρύ οπλισμό οι σύμμαχοι και αξίνες και μαχαίρια οι Κρητικοί, άντρες, γυναίκες, παιδιά, «πετσοκόβουν» στην κυριολεξία τους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές που πέφτουν στο αεροδρόμιο του Μάλεμε. Δώδεκα μέρες κράτησε το μακελειό, που κατέληξε σε Πύρρειο νίκη των Γερμανών, οι οποίοι ωστόσο δεν πρόκειται να ξαναεπιχειρήσουν άλλη επιδρομή από αέρος σε όλο το υπόλοιπο του πολέμου.

Ο Geoff Edwards, μαζί με άλλους συντρόφους του, θα πιαστεί αιχμάλωτος και θα μεταφερθεί σε στρατόπεδο κοντά στη Σούδα. Παρ’ όλα αυτά, σύντομα κατορθώνει να δραπετεύσει μαζί με έναν άλλο συμπολεμιστή του, όμως τα πράγματα δεν είναι καθόλου εύκολα αφού οι Γερμανοί, μανιασμένοι, έχουν κιόλας αρχίσει τα αντίποινα στον πληθυσμό του νησιού, που δεν εννοεί επ’ ουδενί να γονατίσει. Οι δυο δραπέτες ξεκινούν την επικίνδυνη πορεία τους προς τα νότια του νησιού, περνώντας από κακοτράχαλα βουνά και υπομένοντας απίστευτες ταλαιπωρίες.

Μολονότι ο τρόμος βασιλεύει παντού, οι Κρητικοί δεν διστάζουν, με κίνδυνο ζωής, να προσφέρουν τροφή και στέγη στους ταλαίπωρους Αυστραλούς. Στην πορεία ακούν για το Μοναστήρι της Πρέβελης, που προσφέρει καταφύγιο σε πολλούς αποκλεισμένους στρατιώτες, που προσπαθούν να διαφύγουν στη Μέση Ανατολή και κατευθύνονται προς τα εκεί. Καθώς όμως πλησιάζουν, μαθαίνουν πως οι Γερμανοί υποπτεύονται ήδη το Μοναστήρι και το επιτηρούν.

Ο ηγούμενος Αγαθάγγελος Λαγουβάρδας και οι μοναχοί ωστόσο, έχουν βρει άλλο τρόπο να βοηθήσουν. Οργανώνουν τους Αυστραλούς σε ομάδες των είκοσι ατόμων και τους στέλνουν στα γύρω χωριά να κρυφτούν, έως ότου έρθει η κατάλληλη ώρα για να τους φυγαδεύσουν από το νησί. Κάθε ομάδα έχει τον δικό της ντόπιο αρχηγό, που όπως είναι αυτονόητο ριψοκινδυνεύει τη ζωή του, όπως άλλωστε και οι κάτοικοι της περιοχής της Πρέβελης που πρόσφεραν μια απίστευτα γενναιόδωρη φιλοξενία στους δραπέτες.

Αυτή τη φιλοξενία και αυταπάρνηση ορκίστηκε ο Geoff να μην ξεχάσει ποτέ, καθώς μια αυγουστιάτικη νύχτα λίγες εβδομάδες αργότερα επιβιβαζόταν μαζί με άλλους 69 συμπατριώτες του στο βρετανικό υποβρύχιο HMS Thrasher, από την παραπλήσια ακτή της Λίμνης. Μετά από μερικές μέρες, οι Γερμανοί κατέστρεψαν το Μοναστήρι και πολλοί μοναχοί οδηγήθηκαν στις φυλακές των Χανίων.

«Αφήνοντας το νησί», γράφει ο Geoff στο βιβλίο που θα εκδοθεί πολλά χρόνια αργότερα, «Νιώθαμε πολύ πλουσιότεροι σε αισθήματα και αναμνήσεις χάρη στον αδάμαστο κρητικό λαό. Οι Κρήτες απέδειξαν πόσο αληθινοί και έμπιστοι φίλοι είναι, είχαν τόσο λίγα για τους εαυτούς τους, αλλά προσφέρονταν να τα μοιραστούν μαζί μας. Εμείς δεν είχαμε να τους δώσουμε τίποτα, αλλά αυτοί έβαζαν σε κίνδυνο τη ζωή τους για μας».

Τον όρκο του δεν τον ξέχασε ποτέ ο Geoff, μέχρι το τέλος της ζωής του το 2000. Αντίθετα μάλιστα, πίστευε πως ό,τι έκανε δεν ήταν ποτέ αρκετό για να ξεπληρώσει το χρέος του. Μετά τη λήξη του πολέμου εξ άλλου, οι Αυστραλοί στρατιώτες που είχαν πολεμήσει στην Κρήτη δημιούργησαν έναν Οργανισμό για αποστολή ρούχων και τροφίμων στα χωριά της Πρέβελης. Όσο για τον ήρωά μας, παντρεύτηκε και αγόρασε ένα πανέμορφο παραθαλάσσιο κομμάτι γης, που η άγρια φύση του έμοιαζε καταπληκτικά με την Πρέβελη, στις εκβολές του Margaret River στον Ινδικό Ωκεανό, 280 χιλιόμετρα βόρεια του Perth και δημιούργησε εκεί θέρετρο με το όνομα Prevelly Park.

Τα Χριστούγεννα του 1953, (καλοκαίρι στην Αυστραλία), που πρωτολειτούργησε, δεν είχε παρά λίγα bungalows, αντίσκηνα και τροχόσπιτα. Σιγά σιγά όμως επεκτάθηκε και έγινε παγκόσμια γνωστό, ιδιαίτερα σ’ αυτούς που αγαπούν το surfing, αφού εκεί διεξάγονται κάθε Σεπτέμβριο οι διεθνείς αγώνες ιστιοσανίδας. Τα ονόματα πολλών δρόμων εξ άλλου, ανήκουν σε κάποιους από εκείνους που είχαν βοηθήσει τον Geoff στην Κρήτη, όπως Vatos Way και Papadakis Road. Το 1979 μάλιστα, πάνω στο λόφο, χτίστηκε και το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου με το κατάλευκο καμπαναριό του ν’ ατενίζει τον ωκεανό.
Το 1989 ο Geoff Edwards δημοσίευσε το βιβλίο του «Ο δρόμος προς την Πρέβελη», που επανεκδόθηκε το 1992, ενώ τμήμα των εσόδων από τις πωλήσεις πηγαίνει για τη συντήρηση του παρεκκλησίου.

«Και τώρα», είπε συγκινημένος ο Αυστραλός βετεράνος στα εγκαίνια του μικρού ναού, «με το κάτασπρο εκκλησάκι πάνω στο λόφο, θαυμάζοντας τη θέα, από τη μια μεριά του χωριού Πρέβελη της Δυτικής Αυστραλίας και από την άλλη τον Ινδικό Ωκεανό, ας αποτίσουμε φόρο τιμής στον ένδοξο Ελληνικό λαό και ας διαβεβαιώσουμε ότι η θυσία τους δεν ήταν μάταιη και ότι οι ηρωικές τους πράξεις θα μείνουν αιώνιες».

Να είσαι σίγουρος, Geoff, πως το χρέος σου το ξεπλήρωσες και με το παραπάνω!