Οι χωματερές της ντροπής

της Χριστιάννας Λούπα

«Εάν οι παράνομες χωματερές στην Ελλάδα δεν κλείσουν έως το τέλος του 2008, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα επιβάλει πρόστιμα, μπροστά στα οποία ο Κουρουπητός θα είναι μια ανώδυνη ανάμνηση». Τα λόγια αυτά ανήκουν στον επίτροπο της Ε.Ε. για το Περιβάλλον, κύριο Σταύρο Δήμα, ο οποίος για μια ακόμη φορά προειδοποιεί τη χώρα μας για τα περιβαλλοντικά θέματα, που τυγχάνουν μεγίστης ευαισθησίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και υψίστης αναλγησίας στην Ελλάδα.

Επιβάλλεται νομίζω να υπενθυμίσουμε την καταδικαστική απόφαση, που εξέδωσε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εις βάρος της χώρας μας το 2005 για την παραβίαση της κοινοτικής νομοθεσίας σχετικά με τη διατήρηση 1125 παράνομων και μη ελεγχόμενων χωματερών. Την προσφυγή είχε καταθέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μετά από καταγγελίες, εκθέσεις και ερωτήσεις του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου. Η Ελλάδα, από την πλευρά της, δεν αμφισβήτησε τις αιτιάσεις, αλλά διαβεβαίωσε για το κλείσιμο των χωματερών μέχρι το τέλος του 2008.

Και τώρα λοιπόν που η ώρα πλησιάζει και τα πρόστιμα γίνονται ολοένα και πιο τσουχτερά, τι μέλλει γενέσθαι; Ποια πρόοδος έχει γίνει επί του τόσο σημαντικού αυτού θέματος;

Ας σημειωθεί εδώ ότι οι παράνομες χωματερές αποτελούν μία από τις κυριότερες αιτίες πυρκαγιάς. Επίσης, «Oλόκληρες εκτάσεις, περιμετρικά των παράνομων χωματερών, μολύνθηκαν. Τα εδάφη καταστράφηκαν, το υπέδαφος υπέστη ανεπανόρθωτη ζημιά, η χλωρίδα και η πανίδα σε ακτίνα χιλιομέτρων δηλητηριάστηκαν», παρατηρεί ο κύριος Ευθύμιος Λέκκας, καθηγητής Γεωλογίας.

Σύμφωνα με την Greenpeace εξ άλλου, οι χωματερές της Ελλάδας αποτελούν τη μεγαλύτερη πηγή διοξινών της χώρας, καθώς με την καύση των σκουπιδιών εκλύονται τεράστιες ποσότητες της καρκινογόνου αυτής ουσίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η χωματερή του Κουρουπητού Χανίων, για την οποία η χώρα μας έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όπου η συγκέντρωση διοξινών ήταν 572 φορές μεγαλύτερη από τις αντίστοιχες που ανιχνεύτηκαν σε περιοχές που δεν επηρεάζονταν από τη χωματερή. Καταρρίπτονται έτσι οι ανόητες θεωρίες περί καύσης και πυρόλυσης.

Η κυβέρνηση ωστόσο ισχυρίζεται ότι τα έργα αποκατάστασης των 2.958 Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) που λειτουργούσαν παράνομα από την Τοπική Αυτοδιοίκηση σε όλη τη χώρα, βρίσκονται σε θετική πορεία.
Μέχρι τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους από τους 2.958 ΧΑΔΑ είχαν αποκατασταθεί οι 722, ενώ 1.730 βρίσκονται σε διαδικασία άμεσης αποκατάστασης και 506 παραμένουν σε λειτουργία έως ότου δημιουργηθούν οι νέοι χώροι διάθεσης απορριμμάτων.

Και φτάνουμε στο επίμαχο θέμα της διάθεσης των απορριμμάτων, για το οποίο πρέπει να παρατηρήσουμε τα εξής: Δεν μπορεί να υπάρξει λύση στο πρόβλημα, αν δεν μειωθεί σημαντικά ο όγκος τους. Μόνο ένα ποσοστό, όσο γίνεται μικρότερο, πρέπει να καταλήγει στην υγειονομική ταφή - τα λεγόμενα «αδρανή» υλικά - τα υπόλοιπα πρέπει να ανακυκλώνονται και δυστυχώς η ανακύκλωση λειτουργεί ακόμα πλημμελώς τόσο από πλευράς κράτους όσο και από πλευράς (ασυνείδητων) πολιτών. Επίσης από τα απορρίμματα που θάβονται ένα ποσοστό, το οποίο κάθε χρόνο θα αυξάνεται, επιβάλλεται, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Ε.Ε., να κομποστοποιείται. Επί πλέον, περιορίζοντας τις συσκευασίες μιας χρήσεως, αλλά και εφαρμόζοντας την ευρωπαϊκή νομοθεσία για κάποιες ειδικές κατηγορίες, όπως ελαστικά, μπαταρίες, μπάζα, ορυκτέλαια, οχήματα, θα μπορούσαμε να μειώσουμε τον όγκο των απορριμμάτων κατά 80%.

Κι ενώ στην Ευρώπη θάβεται μόνο το 45% των απορριμμάτων, εν αντιθέσει προς εμάς που θάβουμε το 92%, επιμένουμε να ψάχνουμε ακόμα για νέους Χώρους Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤΑ). Ήδη η Ε.Ε. προωθεί τις Ολοκληρωμένες Eγκαταστάσεις Διαχείρισης Aπορριμμάτων (OEΔA), οι οποίες περιλαμβάνουν και Χώρο Υγειονομικής Ταφής, αλλά πλέον Υπολειμμάτων και όχι Απορριμμάτων. (ΧΥΤΥ). Aυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει προηγουμένως επεξεργασία και ανάκτηση υλικών και προϊόντων, ώστε να μειωθεί πολύ ο όγκος εκείνων που θα θαφτούν.

Με λίγα λόγια, αυτό που προέχει είναι κατ’ αρχήν το κλείσιμο των ανεξέλεγκτων χωματερών, που είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς για την υγεία μας και για το περιβάλλον και δεύτερον ανακύκλωση και ανάκτηση, επεξεργασία και τελικά ταφή όσο γίνεται μικρότερου όγκου.

Για μια χώρα λιγότερο τριτοκοσμική και περισσότερο ευρωπαϊκή.
Για ένα περιβάλλον πιο ανθρώπινο.
Για τον αέρα που αναπνέουμε και την κληρονομιά που θ’ αφήσουμε στα παιδιά μας.