της Χριστιάννας Λούπα
Την ώρα που η γενιά της Coca Cola, του Internet, των φιλόδοξων και αδίστακτων στελεχών των πολυεθνικών, των macho ανδρών και των παραφουσκωμένων με σιλικόνη γυναικών απολαμβάνει αμέριμνα τους καρπούς της καταναλωτικής κοινωνίας, κάποιες μάνες στην Αφρική και την Ασία θρηνούν τα νεκρά παιδιά τους, που πέθαναν από την ασιτία ή από κάποια αστεία για μας αρρώστια, όπως η ιλαρά.
Την ώρα που τα κορεσμένα και ανικανοποίητα παιδιά των fast food, του Game boy και της τηλεόρασης παίζουν μανιωδώς και μέχρι τελικής αποβλακώσεως με το τελευταίου τύπου Playstation, κάποια άλλα παιδιά, μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά – παιδιά ενός κατώτερου Θεού – θάβουν με τα ίδια τους τα χέρια τις μανάδες τους, που πέθαναν από AIDS, γιατί δεν είχαν χρήματα για περίθαλψη.
Όχι, ούτε ενοχές, ούτε τύψεις θέλω να προκαλέσω. Δεν φταίει άλλωστε κανείς επειδή έτυχε να γεννηθεί στον δυτικό κόσμο της πληθώρας και της ευμάρειας. Φταίει όμως εκείνος που είναι τυφλός «τον τε νουν, τα τ’ ώτα, τα τ’ όμματα». Ή αν προτιμάτε το Λεονάρντο Ντα Βίντσι: « Υπάρχουν τριών ειδών άνθρωποι: εκείνοι που βλέπουν, εκείνοι που βλέπουν όταν τους δείχνουν κι εκείνοι που δεν βλέπουν».
Σ’ εκείνους πάντως που «βλέπουν», ανήκουν σίγουρα οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα. Κι αυτό που βλέπουν, δυστυχώς, είναι η άλλη πλευρά της ζωής: τόπους άγονους κι απομονωμένους, ξεχασμένους από Θεό και ανθρώπους, όπου η ζωή έχει γίνει πια είδος αναλώσιμο κι ο θάνατος αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας.
Σα να μην έφτανε η πείνα, η ανέχεια, ο πόλεμος κι οι αρρώστιες, ήρθε και το AIDS να προστεθεί ανεξέλεγκτο στις επιδημίες που ταλανίζουν τον πληθυσμό. Πάνω από 60.000.000 άνθρωποι έχουν προσβληθεί από τότε που ξεκίνησε η επιδημία, από τους οποίους το 92% βρίσκεται στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ο αριθμός αυτών που μολύνθηκαν διπλασιάστηκε σε ένα χρόνο, μια και ο πληθυσμός στις χώρες του τρίτου κόσμου βρίσκεται σε πλήρη άγνοια σχετικά με τους τρόπους προστασίας. Εκτός όμως από την έλλειψη γνώσης οι κοινωνικά αποκλεισμένες αυτές ομάδες δεν έχουν καμία πρόσβαση στα φάρμακα, λόγω ένδειας, με αποτέλεσμα τη, με μαθηματική ακρίβεια, πορεία τους προς το θάνατο.
Στην όλη συμφορά έρχονται να προστεθούν και οι παράπλευρες συνέπειες: Κάθε 14 δευτερόλεπτα ένα παιδί μένει ορφανό εξ αιτίας του AIDS, με αποτέλεσμα πάνω από 13.000.000 παιδιά να έχουν μείνει μέχρι σήμερα ορφανά, λόγω της επιδημίας.
Μια μικρή αχτίδα φωτός κι ελπίδας για τους δυστυχισμένους αποτελούσε ως τώρα ο ινδικός νόμος περί ευρεσιτεχνίας, σύμφωνα με τον οποίο οι τιμές των φαρμάκων δεν επιβαρύνονται με δικαιώματα ευρεσιτεχνίας. Κατ’ αυτό τον τρόπο η Ινδία αποτελεί μια σημαντική πηγή οικονομικών αντίγραφων φαρμάκων, στα οποία μπορούν να έχουν σχετική πρόσβαση οι ασθενέστερες κοινωνικές τάξεις. Το 84% των αντιρετροϊκών φαρμάκων, που χρησιμοποιούν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα για να περιθάλψουν πάνω από 60.000 ασθενείς με AIDS σε περισσότερες από 30 χώρες είναι αντίγραφα φάρμακα από την Ινδία.
Η ελβετική φαρμακοβιομηχανία Novartis, ωστόσο είναι αναμφίβολα ανάμεσα σε εκείνους που «δεν βλέπουν», αφού πρόσφατα ξεκίνησε δικαστικό αγώνα κατά του ινδικού νόμου περί ευρεσιτεχνίας.
«Στηριζόμαστε στα φτηνά φάρμακα καλής ποιότητας που παράγονται στην Ινδία, για να προσφέρουμε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε όσους περισσότερους ασθενείς με AIDS είναι δυνατόν. Η σημαντική αυτή πηγή φαρμάκων δεν πρέπει να κλείσει», τόνισε ο δρ. Κριστόφ Φουρνιέ, πρόεδρος του Διεθνούς Γραφείου των ΓΧΣ.
«Οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που βασίζονται στην Ινδία ως παραγωγό χώρα των φαρμάκων τους μπορεί να βρεθούν σε δυσμενή θέση, αν τα καταφέρει η Novartis», συμπληρώνει η διευθύντρια Στρατηγικής της εκστρατείας των ΓΧΣ για την «Πρόσβαση στα βασικά φάρμακα», Έλεν τ’ Χόεν.
Δεν είναι η πρώτη φορά άλλωστε που οι πατέντες απειλούν τις ανθρώπινες ζωές. Η ιστορία έχει επαναληφθεί με διάφορα ζωτικής σημασίας φάρμακα διαφόρων εταιρειών. Το Tenofovir, για παράδειγμα, της εταιρείας Gilead κατά του HIV/AIDS, είναι εξαιρετικά απαραίτητο σε χώρες με λίγους πόρους, αλλά και για ασθενείς που ξεκινούν θεραπεία για πρώτη φορά, γιατί έχει τις λιγότερες παρενέργειες. Αν χορηγηθεί πατέντα στη συγκεκριμένη εταιρεία, σημαίνει πως αυτόματα σταματά η παραγωγή αντίγραφων φαρμάκων ως το 2018, ενώ το φάρμακο θα είναι οικονομικά απροσπέλαστο για τους λιμοκτονούντες πληθυσμούς των αναπτυσσόμενων χωρών.
Το 2005, εξ άλλου, ομάδες για την καταπολέμηση του καρκίνου κατέθεσαν την πρώτη ένσταση κατά της χορήγησης πατέντας για το φάρμακο Gleevec της Novartis. Η εταιρεία ισχυρίζεται ότι η παράγραφος 3d του σχετικού ινδικού νόμου, που αποτέλεσε έναν από τους λόγους για τους οποίους απορρίφθηκε αρχικά η χορήγηση πατέντας για το Gleevec, δεν συμβαδίζει με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Ένα είναι βέβαιο: αν χορηγηθούν πατέντες στις μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες, η τιμή των φαρμάκων θα είναι τόσο ακριβή, που θα καθιστά τη θεραπεία απαγορευτική για ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Γης.
Εμείς, σαν άνθρωποι, θα διαλέξουμε άραγε να «βλέπουμε όταν μας δείχνουν», ή θα το προσπεράσουμε το θέμα βιαστικά, θα πατήσουμε το delete και θα βυθιστούμε πάλι στη ραστώνη της ευημερίας μας; Για όσους διαλέξουν το πρώτο, δεν θα πάρει πάνω από ένα λεπτό να υπογράψουν την έκκληση των ΓΧΣ και να απαιτήσουν από τη Novartis να αποσύρει την αγωγή κατά της κυβέρνησης της Ινδίας: www. Γιατροί Χωρίς Σύνορα ή www. msf . Είναι το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε, αν αναλογιστούμε πως τα μέλη των ΓΧΣ εργάζονται εθελοντικά στη διακεκαυμένη ζώνη, βάζοντας την ίδια τη ζωή τους σε κίνδυνο.
Κι ας μην ξεχνάμε: όταν μια μικρή φωνή ενωθεί με άλλες, γίνεται κραυγή που μπορεί να ανατρέψει τα δεδομένα.
